عبارت شهر هوشمند شاید زیاد به گوش ما خورده باشد، اما اصلاً معنای آن چیست و این اصطلاح را درمورد چه شهر‌هایی می‌توانیم استفاده کنیم؟
همان‌طورکه تلفن‌های همراه، تلویزیون‌ها، اتومبیل‌ها و بسیاری از ملزومات زندگی ما با گذشت زمان هوشمندتر می‌شوند، هرچه جلوتر می‌رویم محل زندگی ما هم هوشمندی بیشتر و بیشتری پیدا می‌کند. در ابتدا این هوشمند(smart) بودن به فضای خانه، محل کار و ساختمان‌های دیگر قدم گذاشت و ادارات و خانه هوشمند رایج شدند و حالا بسیاری از شهرها هم در حال هوشمند شدن هستند. همراه ما باشید تا نگاهی به تعاریف شهرهای هوشمند و ویژگی‌های اصلی آن‌ها داشته باشیم.
تعریف شهر هوشمند چیست
گستردگی و تنوع زیاد فناوری‌هایی که درحوزه هوشمندسازی شهر وجود دارند، باعث شده است که ارائه یک تعریف جامع و دقیق از شهر هوشمند، کار آسانی نباشد. بااین‌حال می‌توانیم با دو-سه تعریف، کلیتی از این بحث به دست بیاوریم.
شهر هوشمند یا اسمارت سیتی (Smart city) شهری است که از داده‌های ریز و درشت و فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) برای مدیریت و بهبود بخش‌های گوناگون خودش کمک می‌گیرد. این بخش‌ها می‌توانند سامانه‌های مختلفی را، از سیستم روشنایی خیابان گرفته تا ناوگان حمل و نقل عمومی، در بر بگیرند.
در تعریفی دیگر، اسمارت سیتی به منطقه‌ای شهری گفته می‌شود که در آن، اطلاعات مورد نیاز برای کارکردهای مختلف، با حسگر‌ها و انواع تجهیزاتِ الکترونیکِ دیجیتال جمع‌آوری می‌شوند. سپس از این اطلاعات در جهت مدیریت بهتر منابع و خدمات شهری و در یک کلام، بهبود کارایی محیط شهری استفاده می‌شود. فناوری‌های دیجیتالی که برای هوشمندسازی شهری به کار می‌روند، مزایای مختلفی را به‌همراه دارند که از میان آن‌ها می‌توانیم به ایجاد رابطه قوی‌تر میان شهروندان با فضای شهر و همچنین کاهش تأثیرات منفی اقلیمی اشاره کنیم. از میان معروف‌ترین شهرهای هوشمند دنیا می‌توانیم از: لندن، دوبی، سنگاپور، نیویورک، ملبورن، بارسلونا، آمستردام و توکیو نام ببریم.
در شهرهای هوشمند امروزی، اینترنت اشیاء (IoT) نقش پررنگی دارد و بدون آن، تجهیزات اسمارت عملاً کارایی چندانی نخواهند داشت؛ به‌طوری‌که مفهوم شهر هوشمند با اینترنت اشیا پیوند خورده و آن را می‌توانیم مهمترین جزء این شهرها بدانیم. اینترنت اشیاء چیزی متمایز از اینترنت خودمان نیست؛ درواقع به ارتباط اینترنتی میان لوازم و تجهیزات هوشمندی که در محیط زندگی ما قرار دارند، IoT می‌گویند. یعنی حسگر‌ها، تلویزیون، موبایل، لوازم آشپزخانه هوشمند، چراغ‌های هوشمند خیابان، سیستم ترابری و سایر ابزار‌ها و سیستم‌هایی که قابلیت اتصال به اینترنت را دارند، مجموعه‌ای به نام اینترنت اشیاء را تشکیل می‌دهند. همچنین می‌توان گفت که اینترنت اشیاء همان زیرساخت فیزیکی لازم برای اتصال تجهیزات هوشمند خانگی و شهری است.
هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشینی هم در اجزای شهر هوشمند جایگاه خاصی دارند و در کار ثبت و تجزیه و تحلیل داده‌ها نقشی حیاتی بازی می‌کنند. با این داده‌های خام و پردازش‌شده، سریعاً می‌توان مشخص کرد که سامانه‌های شهری در چه وضعیتی به سر می‌برند. به این شکل، عیب‌یابی و رفع مشکلات سیستم‌ها هم آسان‌تر خواهد بود. مجموع این فناوری‌ها زیرساختی را به وجود می‌آورد که با آن می‌توان راحت‌تر به مشکلات و مسائل شهری رسیدگی کرد و بهتر در جریان تأثیرات سامانه‌های مختلف روی یکدیگر قرار گرفت.
مهمترین شاخص های شهر هوشمند از نگاه بین المللی
با اینکه در کشور خودمان، درمورد پایتخت و همچنین شهرهای بزرگی مانند مشهد و اصفهان، گاهی از اصطلاح شهر هوشمند استفاده می‌شود، اما از لحاظ استاندارد‌های بین‌المللی، ما با شهرهای هوشمند واقعی فاصله زیادی داریم. شهرهای هوشمند هم از نظر رویکرد شهرداری‌ها و دستگاه‌ها نسبت به فناوری و هم شیوه استفاده از آن در نظارت، تجزیه و تحلیل داده‌ها، برنامه‌ریزی و اداره شهر، باید هوشمندانه باشند.
مارک دیکین (Mark Deakin) و حسام الوائر (Husam Al Waer)، از استادان و صاحب نظران هوشمندسازی شهری، شهر هوشمند را دارای چهار شاخص مهم می‌دانند:
۱. به‌کارگیری طیف متنوعی از فناوری‌های الکترونیک و دیجیتال برای برقراری ارتباط، میان اجزاء شهری
۲. استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای دگرگون کردن محیط کار و زندگی و هوشمند سازی ساختمان، در منطقه شهری مربوطه
۳. ادغام این فناوری‌ها و داده‌های آن‌ها با سامانه‌ها و دستگاه‌های شهری-دولتی
۴. به‌کارگیری راهکار‌های عملی برای نزدیکی بیشتر مردم و ICT، در جهت ارتقاء دانش و نوآوری
دیکین همچنین شهر هوشمند را جایی می‌داند که از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای پاسخ‌دادن به نیاز‌های بازار (همان شهروندان) استفاده می‌کند. از نظر او، مشارکت اعضای جامعه در این فرآیند، برای هوشمند تلقی شدن شهر، ضروری است. درنتیجه اسمارت سیتی را می‌توانیم شهری بدانیم که نه تنها در بخش‌های مختلف آن از فناوری ICT استفاده شده، بلکه تأثیر مثبت این فناوری روی زندگی ساکنان آن هم مشهود است.
بااین‌حساب می‌توانیم بگوییم که یک شهر هوشمند باید چنین ویژگی‌هایی داشته باشد:
- داشتن زیرساخت مناسب برای فناوری‌های ارتباطی دیجیتال
- استفاده از تکنولوژی‌های ارتباطی برای بهبود شاخص‌های زیست‌محیطی و توسعه پایدار
- برنامه‌ریزی شهری پیشرفته در زمینه استفاده درست از فضا، منابع و انرژی
- داشتن سیستم حمل و نقل همگانی و مدیریت ترافیک با کارایی بالا
- فضایی شهری که پذیرای شهروندان و متناسب با زندگی روزمره آن‌ها باشد
در عمل، این ویژگی‌ها بر همه‌چیز، از سیستم‌های ترافیک و حمل‌ونقل گرفته تا مدیریت زباله، تشخیص جرم و بهداشت و سلامت همگانی تأثیر می‌گذارند.
اهداف شهر هوشمند
اهداف شهر هوشمندهدف اصلی از ساخت شهر هوشمند این است که بتوانیم قالب‌هایی بهینه‌تر برای سازوکار‌های گوناگون شهری پیدا کنیم و در حین آنکه به رشد اقتصادی کمک می‌کنیم، کیفیت زندگی را هم برای شهروندان بالا ببریم. در راه پیاده‌سازی این اهداف، ما از فناوری‌های جدید و تحلیل داده‌ها بهره می‌گیریم. البته دراین‌میان مسأله مهم آن است که این فناوری‌ها چگونه و به چه منظوری استفاده شوند. تعداد و تنوع فناوری‌های‌های به‌کار رفته در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد.
اگر بخواهیم به شکل تیتروار به اهداف و مزایای شهر هوشمند اشاره کنیم، می‌توانیم موارد زیر را ذکر کنیم:
- کاهش آلودگی هوا
- استفاده بهتر از منابع و انرژی
- بهبود جریان ترافیک و پارک کردن خودرو در سطح شهر
- فراهم کردن دسترسی آسان و ارزان به اینترنت در سراسر شهر
- مقابله با تغییرات اقلیمی و کمک به حفظ محیط زیست
- کاهش قیمت بعضی از خدمات شهری
- مدیریت بهتر پسماند
- کاهش خسارات مالی و جانی ناشی از حوادث طبیعی، با به‌کارگیری سیستم هشدار
- عیب‌یابی آسان‌تر و مؤثرتر تجهیزات و خطوط آب‌رسانی و گازرسانی شهری
- ارتقاء کیفیت تولید و کشاورزی
- خدمت‌رسانی بهتر در زمینه حمل‌ونقل عمومی
- شرکت‌دادن بهتر شهروندان در امور شهری
- کاهش آمار جرم و جنایت
- ارتقاء سطح امکانات گردشگری و جذب گردشگران
منابع:
بدون دیدگاه